Hiểu rõ chiếc xe đạp của mình không chỉ giúp bạn sử dụng xe hiệu quả hơn mà còn là bước đầu tiên để có thể tự bảo dưỡng và chăm sóc “người bạn đồng hành” một cách tốt nhất. Một chiếc xe đạp được cấu thành từ nhiều bộ phận phức tạp, mỗi bộ phận giữ một vai trò riêng biệt. Hãy cùng Decathlon “giải phẫu” và tìm hiểu chi tiết qua bài viết.
Cấu tạo cơ bản của một chiếc xe đạp
Mục lục bài viết
1. Khung sườn – “Bộ xương” của xe
Đây là nền tảng, là bộ khung xương kết nối và nâng đỡ tất cả các bộ phận khác. Chất liệu và thiết kế của khung sườn quyết định phần lớn đến trọng lượng, độ bền, và cảm giác lái của xe.
Khung xe (Frame): Là phần sườn chính của xe, bao gồm các ống kim loại được hàn nối với nhau. Kiểu dáng của khung xe sẽ định hình nên loại xe (xe đạp địa hình, xe đạp đường trường, xe đạp thành phố…).
Hình ảnh bộ khung xe đạp
Phuộc trước (Fork): Là bộ phận giữ bánh xe trước và kết nối với khung xe thông qua cổ phốt. Đối với xe đạp địa hình (MTB), phuộc thường được trang bị hệ thống giảm xóc để hấp thụ các chấn động từ địa hình gồ ghề, mang lại sự êm ái và khả năng kiểm soát tốt hơn.
Phuộc trước là bộ phận giữ bánh xe trước
2. Hệ thống truyền động – “Trái tim” của xe
Đây là nhóm các bộ phận phối hợp với nhau để chuyển đổi lực đạp của bạn thành chuyển động quay của bánh xe, giúp xe tiến về phía trước.
- Giò dĩa (Crankset): Bao gồm phần đĩa răng cưa phía trước (đĩa) và hai tay quay (giò) nối với bàn đạp. Khi bạn đạp, giò dĩa sẽ quay và kéo theo dây sên.
- Trục giữa (Bottom Bracket – BB): Là bộ phận trục và vòng bi được lắp vào khung xe, cho phép giò dĩa quay một cách trơn tru với ít ma sát nhất.
- Sên / Xích (Chain): Là chuỗi các mắt xích kim loại, có nhiệm vụ truyền lực từ giò dĩa phía trước ra líp ở bánh sau. Một sợi sên sạch và được bôi trơn đúng cách là yếu tố then chốt cho một hệ thống truyền động hiệu quả.
- Líp (Cassette / Freewheel): Là cụm các bánh răng cưa với kích thước khác nhau được gắn ở trục bánh sau. Sự kết hợp giữa đĩa trước và các tầng líp sau sẽ tạo ra các “tỉ số truyền” khác nhau, hay còn gọi là các “số” của xe, giúp bạn điều chỉnh lực đạp khi lên dốc hoặc đi trên đường bằng.
- Cùi đề trước (Front Derailleur): Có nhiệm vụ gạt sên di chuyển qua lại giữa các đĩa trước (chỉ có trên các xe có từ 2 đĩa trở lên).
- Cùi đề sau (Rear Derailleur): Gạt sên di chuyển qua lại giữa các tầng líp sau. Đây chính là bộ phận quan trọng nhất bạn cần tinh chỉnh khi xe chuyển số không mượt.
- Bàn đạp (Pedals): Là nơi bạn đặt chân để tạo lực, truyền vào hệ thống truyền động.
Hệ thống truyền động giúp xe di chuyển
3. Hệ thống lái – “Bộ não” điều khiển
Nhóm này bao gồm các bộ phận giúp bạn điều khiển hướng di chuyển của xe.
- Ghi đông (Handlebar): Nơi bạn đặt tay để giữ thăng bằng và điều khiển hướng lái. Hình dáng ghi đông rất đa dạng, từ ghi đông thẳng của xe địa hình đến ghi đông cong của xe đường trường.
- Pô tăng (Stem): Là bộ phận nối ghi đông với ống đầu của phuộc trước, quyết định tầm với và tư thế ngồi của bạn.
- Chén cổ (Headset): Là bộ vòng bi nằm ở phần ống đầu của khung xe, giúp ghi đông và phuộc có thể xoay chuyển một cách mượt mà để điều hướng.
Hệ thống lái của xe đạp
4. Bánh xe đạp
Bánh xe là bộ phận tiếp xúc trực tiếp với mặt đường và chịu toàn bộ trọng tải.
- Vành xe (Rim): Là vòng kim loại hoặc carbon bên ngoài của bánh xe, tạo nên hình dạng tròn cho bánh.
- Đùm xe (Hub): Là trục quay nằm ở tâm bánh xe, chứa các vòng bi giúp bánh xe quay trơn tru.
- Căm xe (Spokes): Là những thanh kim loại (hoặc carbon) nối từ đùm ra vành, có vai trò chịu lực và giữ cho vành xe luôn thẳng.
- Lốp xe (Tire): Là phần vỏ cao su bên ngoài cùng, có các rãnh và gai (vân lốp) để tăng độ bám đường.
- Ruột xe (Tube): Nằm bên trong lốp, là một túi cao su kín dùng để chứa không khí dưới áp suất cao.
Bánh xe đạp là bộ phận trực tiếp tiếp xúc với mặt đường
5. Hệ thống phanh (Thắng)
Đây là hệ thống an toàn quan trọng nhất, giúp bạn giảm tốc độ và dừng xe khi cần thiết.
- Tay phanh (Brake Levers): Được gắn trên ghi đông, là nơi bạn dùng tay bóp để kích hoạt hệ thống phanh.
- Ngàm phanh (Brake Calipers): Là bộ phận cơ khí thực hiện việc phanh. Có hai loại phổ biến: phanh vành (kẹp vào vành xe) và phanh đĩa (kẹp vào một đĩa kim loại gắn ở trục bánh xe).
- Dây phanh (Brake Cables): Truyền lực từ tay phanh đến ngàm phanh. Một số hệ thống phanh cao cấp sử dụng dầu (phanh dầu) thay cho dây cáp để lực phanh mạnh và ổn định hơn.
Hệ thống phanh gồm phanh tay, ngàm phanh, dây phanh
6. Các bộ phận khác
Đây là những bộ phận ảnh hưởng trực tiếp đến sự thoải mái của người lái.
- Yên xe (Saddle): Nơi bạn ngồi, và là một trong ba điểm tiếp xúc chính của cơ thể với xe (cùng với bàn đạp và ghi đông). Chọn một chiếc yên phù hợp là cực kỳ quan trọng để có một chuyến đi thoải mái.
- Cốt yên (Seatpost): Là chiếc ống nối yên xe với khung, cho phép bạn điều chỉnh độ cao yên xe sao cho phù hợp với chiều dài chân.
- Khóa cốt yên (Seat Clamp): Là chiếc vòng có ốc siết, giúp giữ cố định cốt yên ở độ cao bạn đã chọn.
Yên xe đạp
Việc hiểu rõ từng bộ phận sẽ giúp bạn tự tin hơn mỗi khi ngồi lên xe. Nếu có bất kỳ bộ phận nào cần bảo dưỡng hoặc thay thế, đừng ngần ngại ghé thăm cửa hàng Decathlon gần nhất để được các chuyên gia của chúng tôi tư vấn nhé!
